• Χημικός καθαρισμός λεβήτων


    Χημικός Καθαρισμός είναι η τεχνική εργασία καθαρισμού εγκαταστάσεων με χρήση χημικών προϊόντων.

    Σκοπός του χημικού καθαρισμού είναι η αφαίρεση επικαθίσεων όπως αλάτων, λεβητολίθου, σκουριάς, υπολειμμάτων πετρελαιοειδών, γράσων, ελαίων.


    Ο χημικός καθαρισμός εφαρμόζεται στον καθαρισμό εγκαταστάσεων όπως λέβητες, εναλλάκτες θερμότητας, δίκτυα ψύξεως, σωληνώσεις, πύργους ψυξεως, δεξαμενές και γενικά σε κάθε εγκατάσταση που περιέχει και έρχεται σε επαφή με υγρά.


    Ενδείξεις και λόγοι που επιβάλουν την εφαρμογή χημικών καθαρισμών


    * Μειωμένη θερμική απόδοση των επιφανειών εναλλαγής θερμότητας με συνέπεια σπατάλη καυσίμου και ενέργειας.
    * Συχνές διαρροές και φθορές αυλών λόγω διαβρωτικών αντιδράσεων
    * Επικειμενη λεπτομερης επιθεωρηση για ανιχνευση ζημιων
    * Μειωμενη ροή υγρών
    * Εισαγωγή στο σύστημα υγρών επικίνδυνων στην ασφαλεια (π.χ πετρέλαιο σε λέβητα)
    * Εισαγωγή στο σύστημα υγρών επικίνδυνων στην υγιεινή (π.χ βακτηρίδια σε δίκτυο ψύξεως )
    * Προκαταρτικός καθαρισμός πριν την εισαγωγή στο σύστημα τροφίμων (π.χ γάλα σε δεξαμενή)
    * Προκαταρτικός καθαρισμός πριν την εισαγωγή στο σύστημα ευαίσθητων ουσιών.(π.χ υπεροξειδιο του υδρογονου, μεθανόλη, διαλύτες σε δεξαμενή)
    * Προκαταρτικός καθαρισμός για να μηδενιστεί η πιθανότητα προβλημάτων κατά την έναρξη λειτουργίας των εγκαταστάσεων, βάσει σχετικών προδιαγραφών.( pre-commission cleaning)

    Η εκτέλεση του Χημικού Καθαρισμού με ανακυκλοφορία

    Η αποτελεσματική και με ασφάλεια εκτέλεση του χημικού καθαρισμού απαιτεί την εγκατάσταση και λειτουργία προσωρινής εγκατάστασης ανακυκλοφορίας των υγρών καθαρισμού μέσω της μονάδας που απαιτεί τον καθαρισμό.

    Τα μέρη αυτής της προσωρινής εγκατάστασης είναι τα ακόλουθα :

    * Ειδικές αντλίες και σωληνώσεις αντοχής σε διαβρωτικά χημικά που συνδέονται στην είσοδο και έξοδο της προς καθαρισμό μονάδας.
    * Δεξαμενή αντοχής σε διαβρωτικά χημικά, κατάλληλου μεγέθους για την ανακυκλοφορία των υγρών καθαρισμού και για την διάλυση των χημικών καθαρισμού.
    * Έλεγχος αλκαλικότητας, οξύτητας των κυκλοφορούντων υγρών και των διαλελυμένων μετάλλων, ήτοι την διάθεση ενός προσωρινού χημικού εργαστηρίου.
    * Ειδικότερα σε μεγάλες μονάδες όπως ατμοηλεκτρικοί σταθμοί, εγκαταστάσεις διυλιστηρίων και λέβητες στροβιλοκινούμενων πλοίων, απαιτείται η προσωρινή εγκατάσταση και λειτουργία εκτεταμένης εγκατάστασης για έναν ασφαλή χημικό καθαρισμό.

    Είναι φανεροί λόγω των ανωτέρω οι λόγοι που η διαχειρίστρια εταιρία των ανωτέρω εγκαταστάσεων, ακόμη και σε περιπτώσεις μεγάλων εγκαταστάσεων ατμοηλεκτρισμού και διυλιστηρίων αν και διαθέτουν υψηλής κατάρτισης έμψυχο δυναμικό, προτιμούν την ανάθεση των εργασιών αυτών σε ειδικευμένες εταιρίες που διαθέτουν τεχνογνωσία, εμπειρία και εξοπλισμό, δια την εργασία αλλά και την ασφάλεια των εργαζόμενων, εγκαταστάσεων και περιβάλλοντος.

    Η επιλογή και η χρήση των Χημικών Υλικών

    Η πρώτη απόφαση που πρέπει να ληφθεί είναι η επιλογή των χημικών υλικών. Σαν γενικός κανόνας μπορεί να σημειωθεί ότι για κάθε πρόβλημα υπάρχουν πολλές επιλογές κατάλληλων χημικών προϊόντων

    Καθοριστικοί παράγοντες στην επιλογή είναι : η φύση των αποθέσεων, το κόστος, η δραστικότητα, η τοξικότητα και η διαβρωτικότητα των χημικών προϊόντων και τέλος η ασφάλεια των εργαζομένων και εγκαταστάσεων καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος. Τα περισσότερα από αυτά τα χημικά προϊόντα ανήκουν στην κατηγόρια των επικίνδυνων (hazardous), συνεπώς για λόγους ασφάλειας, πρέπει:

    * Να είναι τα κατάλληλα ως προς την αποτελεσματικότητα και συγχρόνως να μη προκαλούν διάβρωση και φθορά των μετάλλων
    * να χρησιμοποιούνται με μέγιστη προσοχή ως επικίνδυνα,
    * να μεταφέρονται και αποθηκεύονται σε συνδυασμό με την άμεση διαθεσιμότητα και γνώση των (MSDS) απαραίτητων γραπτών μέτρων ασφάλειας των εργαζόμενων
    * να διατίθενται σε συνδυασμό με πλήρη γνώση πρώτων βοηθειών σε περίπτωση ατυχήματος και μέτρων καταπολέμησης ρύπανσης σε περίπτωση διαρροής.

    Διαδικασία Χημικού Καθαρισμού

    Καθ’ όλη την διάρκεια του χημικού καθαρισμού απαιτείται συνεχής παρακολούθηση της εργασίας. Η εταιρία που έχει αναλάβει τον χημικό καθαρισμό, οφείλει να διαθέτει καλά εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό.. Απαιτούνται επιβλέποντες μηχανικοί και τεχνίτες αρκετοί για κάθε βάρδια, καθότι η εργασία του χημικού καθαρισμού μετά την έναρξη της δεν είναι δυνατόν να διακοπεί αλλά πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την περάτωση της. Πολλές φορές απαιτούνται ειδικευμένοι Χημικοί Μηχανικοί καθώς και Μηχανικοί Ασφαλείας, ανάλογα με την σοβαρότητα της εργασίας και σύμφωνα με τις εκάστοτε απαιτήσεις

    Και ομως, στό άκουσμα και μόνο της ιδέας (Χημικός Καθαρισμός)μεγάλη φοβία αναπτύσεται συνήθως στίς καρδιές των ιδιοκτητών, τών διαχειριστών και ακόμη τών υπευθύνων μηχανολόγων μηχανικων. Μύθοι και φαντασιώσεις έχουν επικρατήσει οτι το πιθανότερο ειναι να καταστραφεί ο λέβητας, ο εναλλάκτης, η το δίκτυο ψυξεως. Ακόμη επικρατεί ο φόβος έκρηξης και πυρκαγιάς. Αυτές οι ισχυρές φαντασιώσεις έχουν κάνει ακόμη και μηχανολόγους μηχανικούς να απορίπτουν χωρίς περιστροφές την μέθοδο προληπτικής συντήρησης δια χημικού καθαρισμού.

    Ας διαλύσουμε τους μύθους αυτούς.

    Μυθος 1. (Λιγος λεβητολιθος-αλατι-σκουρια-πουρι κανει καλο στη προστασια των αυλων.Τους αυξανει την αντοχη και προστατευει απο διαβρωση και σκουρια.) Και ομως η παρουσια και μονο ενος λεπτου αορατου φιλμ λεβητολιθου, στην κυριολεξια κλεβει χιλιαδες Ευρω καθε χρονο λογω υψηλοτερο κοστους για την καταναλωση μεγαλυτερης ποσοτητας πετρελαιου και ενεργειας, Επιπλεον κατω απο καθε στρωμα λεβητολιθου η διαβρωση του μεταλλου συνεχιζεται αμειλικτη και δυστυχως οδηγει σε υπερογκα υψηλο κοστος αναγκαιας διακοπης λειτουργιας και εκτεταμενων επισκευων. Στην πραγματικοτητα οι λεβητες, οι εναλλακτες, τα δικτυα ψυξεως, οι πυργοι ψυξεως εχουν σχεδιαστει να λειτουργουν με τελειως καθαρη επιφανεια με την παρουσια μονο ενος προστατευτικου αντιοξειδωτικου φιλμ απο μαγνητιτη, παχους μικροτερο απο λεπτο χαρτι υγειας.

    Μυθος 2
    (Δεν ειναι δυνατον να αντεξουμε το υψηλο κοστος του χημικου καθαρισμου και της διακοπης της λειτουργιας του). Στην πραγματικοτητα ο χρονος αποπληρωμης του κοστους του χημικου καθαρισμου δια φλογαυλωτους λεβητες ειναι κατα μεσο ορο 1 χρονος, ενω ενος υδραυλωτου λεβητα ειναι 6 μηνες. Ο χημικος καθαρισμος μπορει να εκτελεσθη συνηθως σε διαστημα 24 ωρων και σιγουρα μεσα σε ενα Σαββατοκυριακο οπου σε αρκετες βιομηχανιας διακοπτεται η λειτουργια του, ειτε σε περιοδους διακοπων των εργαζομενων, ειτε οταν δεν λειτουργει π.χ το καλοκαιρι για αλλου ειδους επιχειρησεις.

    Μυθος 3. (Ενταξει το οξυ θα διαλυσει το λεβητολιθο. Μηπως διαλυσει ομως και τον λεβητα μου?) Το υδροχλωρικο οξυ π.χ , το ιδιο που παραγει το στομαχι μας, ειναι το πιο συνηθισμενο χημικο για την διαλυση των αλατων του λεβητολιθου.Το οξυ αυτο ειναι πολυ αποτελεσματικο δια την διαλυση αλατων που αποτελουν τον λεβητολιθο, οπως ανθρακικο ασβεστιο, φοσφωρικο ασβεστιο, πυριτικο μαγνησιο και οξειδιο του σιδηρου(σκουρεια) . Καποιος μπορει να ερωτησει αφου το οξυ διαλυει την σκουρεια γιατι να μην διαλυσει και το ιδιο το βασικο μεταλλο δηλαδη τον σιδηρο. Η απαντηση ειναι οχι, δια δυο βασικους λογους. Η πρωτη ειναι γιατι τα χαλυβουργεια που παραγουν τον σιδηρο χρησιμοποιουν συστηματικα Υδροχλωρικο για να διωξουν την σκουρεια απο τον σιδηρο, και η δευτερη ειναι οτι μαζι με το οξυ στην εργασια του χημικου καθαρισμου χρησιμοποιουνται προσθετες ουσιες που παρεμποδιζουν και αναχετισουν την δραση του οξεως επανω στο βασικο καθαρο σιδηρο ( οι παρεμποδιστες- αναχετιστες-inhibitors). Οι αναχαιτιστες αυτοι δημιουργουν ενα λεπτο φιλμ στην καθαρη μεταλλικη επιφανεια και μηδενιζουν την δραση του οξεως επι του καθαρου μεταλλου. Τελος πρεπει να τονισθει οτι η χρησιμοποιηση του υδροχλωρικου οξεως θεωρειται πια ξεπερασμενη μεθοδος. Σημερα μια σειρα αλλα ηπιοτερα οξεα μπορουν να χρησιμοποιηθουν με πρωτο και καλλιτερο το κιτρικο οξυ που βρισκεται ευρεως στα φρουτα αλλα και το πινουμε καθε μερα αφοβα μεσα σε ολα τα αναψυκτικα.

    Μυθος 4. (Οι αυλοι του λεβητα μου ειναι πολλοι παλαιοι. Σιγουρα με τον χημικο καθαρισμο θα τρεχουν απο παντου και μαζι τους θα τρεχω και εγω. Γιατι να μην προγραμματισω αντικατασταση αυλων με την ησυχια μου?) Στον μυθο αυτο υπαρχουν μια σειρα απαντησεων. Α. Το κοστος της αναυλωσης ειναι υπερογκα υψηλο. Β.Με την αναυλωση δεν ειναι δυνατον να αντικατασταθουν και τα υπολοιπα τμηματα του λεβητα, οπως φουρνοι, σωληνωσεις κλπ. Γ. Ο χημικος καθαρισμος θα αποκαλυψει την πραγματικη κατασταση του λεβητα που πολυ πιθανον να δειξει οτι αντικατασταση των αυλων ειναι μια περιτη υπερογκη δαπανη. Δ. Η πειρα εχει δειξει οτι 9 στις 10 φορες ο χημικος καθαρισμος δεν προκαλει διαρροες. Αντιθετως αποκαλυπτει τις διαρροες εκεινες που θα παρουσιαστουν συντομα και ξαφνικα τις πιο ακαταλληλες στιγμες. Οταν οι διαρροες αυτες αποκαλυφθουν δεν θα ειναι παρα ελαχιστοι αυλοι που θα χρειαστουν μια ηλεκτροκοληση, η εκτονωση. Ειναι 100 φορες προτιμοτερο να βρεθουν λιγες διαρροες μεσα σε μια προγραματισμενη συντηρηση παρα να τυχουν ξαφνικα στο φορτε των αναγκων και των απαιτησεων της παραγωγης και των αναγκων σε θερμανση. Μετα τον χημικο καθαρισμο μπορει να γινει μια συστηματικη εκτιμηση της καταστασης των αυλων, παχυμετρησεις, ευρεση διαβρωσεων κλπ. Λαμμβανοντας υπ οψη και το ιστορικο του λεβητα γινεται εκτιμηση και πραγματογνωμοσυνη αν χρειαζεται η δεν χρειαζεται μια μερικη αναυλωση. Δεν ειναι η ηλικια των αυλων αλλα η κατασταση τους το κρισιμο στοιχειο.καθε επιλογης για αναγκαια αντικατασταση αυλων.

    Μυθος 5. Με ποιο τροπο να διαλεξω εξειδικευμενο συνεργειο και πως θα ειμαι σιγουρος οτι επελεξα το σωστο συνεργειο, οποτε αν γινουν ζημιες εγω ειμαι που θα χασω την δουλεια μου ? Κατ αρχας ειναι χρησιμο οπως σε καθε εργασια να υπαρχουν διαθεσιμοι τουλαχιστον 2 εταιρειες ετοιμες δια την εργασια αυτη. Οι μονοπωλικες καταστασεις ειναι παντα επικινδυνες. Διαλεγοντας μονο με την τιμη προσφορας μπορει να αποδειχτει τελικα ενα σφαλμα υψηλου κοστους. Γι’ αυτο σωστο ειναι κατα πρωτο βημα να δημιουργηθη μια πληρης προδιαγραφη βασει της οποιας οι εργολαβοι να ειναι υποχρεωμενοι να δωσουν προσφορα. Μια ακριβης με ολες τις λεπτομερειες προδιαγραφη, συμπεριλαμβανομενων της υποχρεωσης προσαρμογης προς τους νομους ασφαλειας εργαζομενων και αστικης ευθυνης και προστασιας του περιβαλλοντος , ειναι η πρεπουσα προδιαγραφη. Τοτε μονο θα μπορει να γινει συγκριση προσφορων με ισους ορους.

    Μυθος 6. Ποια ειναι τα βασικα σταδια που πρεπει να γνωριζω δια εναν υπευθυνο Χημικο Καθαρισμο και ποιος ειναι ο απαραιτητος χρονος? Ενα παραδειγμα των βασικων σταδιων Χημικου Καθαρισμου ενος Λεβητα και του απαραιτητου χρονου, περιλαμβανει τα κατωτερω σταδια. Α. Απομονωση της εγκαταστασης π.χ του λεβητα . Β. Συνδεσμολογια του δικτυου ανακυκλοφοριας (αντλια-πλαστικες σωληνες) με τον λεβητα Γ. Προκαταρτικος ελεγχος δια διαροες ανακυκλοφορωντας μονο νερο και οχι χημικα. Δ.Ανακυκλοφορια των διαλυματων των χημικων προιοντων. Ε. Εκκενωση του λεβητα, εξουδετερωση των αποβλητων και απομακρυνση των προς νομιμο κατευθυνση. Στ. Εξουδετερωση των επιφανειων των λεβητων και πλυσιμο μεχρι πληρους απομακρυνσης των υπολειματων ιλυος.

    Ενας κοινος φλογαυλωτος λεβητας χρειαζεται περιπου 12 ωρες δια τον χημικο καθαρισμο , ενω ενας υδραυλωτος λεβητας περιπου 18 ωρες.

    Μυθος 7. (Τι πρεπει να αποτελεσματα πρεπει να προσδοκω?) Τα αποτελεσματα εκτιμωνται με τα ποσοστα του καθαρου μεταλλου που θα αποκαλυφθουν σε ολες τις επιφανεια των αυλων αλλα και των περιβληματων οπως στους φουρνους. Σε ολες τις συνηθισμενες περιπτωσεις η επιτυχια του καθαρισμου φτανει σε 95-100% καθαρη μεταλλικη επιφανεια, εκτος απο τις περιπτωσεις που ο λεβητολιθος περιεχει μεγαλο ποσοστο πυριτικων αλατων( σαν γυαλι).

    Συμπεράσματα

    Ο χημικός καθαρισμός ως εργασία συντήρησης έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την μέθοδο καθαρισμού με μηχανικά μέσα. Τα πλεονεκτήματα του είναι κυρίως : η απόδοση, το κόστος και ο χρόνος. Ο χημικός καθαρισμός επιτυγχάνει αποτελέσματα με ομοιογένεια, ακόμη και σε σημεία όπως γωνίες και στροφές όπου υπάρχουν οι περισσότερες επικαθίσεις και όπου ο μηχανικός καθαρισμός δεν είναι εφικτός. Ο χημικός καθαρισμός έχει ως αποτέλεσμα μεταλλική επιφάνεια απαλλαγμένη όλων των επικαθίσεων (bare metal) .

    Η μέθοδος του χημικού καθαρισμού εφαρμόζεται διεθνώς με καλά αποτελέσματα εδώ και πολλές δεκαετίες. Δυστυχώς όμως πάμπολλα ατυχήματα έχουν συμβεί με βασική αιτία ότι για λόγους κόστους αρκετοί αναλαμβάνουν την εργασία και την εκτελούν με τελείως ερασιτεχνικό τρόπο. Το αποτέλεσμα είναι η εργασία αυτή να έχει δυσφημιστεί σε ορισμένους χώρους και να αποφεύγεται. Και όμως η εργασία αυτή εφαρμόζεται δεκάδες χρόνια πίσω και κάθε σχετική πληροφορία ως και τα απαραίτητα μέτρα προστασίας υπάρχουν στην διεθνή βιβλιογραφία.

    Συμπερασματικά, οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν μια εργασία τοσo επικίνδυνη πρέπει να έχουν εμπειρία και βαθιά γνώση για το τι κάνουν, πως το κάνουν και γιατί το κάνουν. Απαιτείται να έχουν συνδυασμό ειδικών γνώσεων : χημείας, μηχανολογίας, μεταλλογνωσίας και θερμοδυναμικής.